ATV - all-terrain vehicle

Jak większość wariacji, nie tylko motoryzacyjnych, pomysł quadów zrodził się w Stanach Zjednoczonych na początku lat 80 dwudziestego wieku. Ich bezpośrednimi "przodkami" były trójkołowe motory terenowe, które - choć cieszyły się ogromną popularnością, zwłaszcza wśród młodzieży, i stanowiły idealny środek transportu na plażach i pustyniach - były bardzo wywrotne.

Seria niebezpiecznych wypadków spowodowała, że zaczęto myśleć o wycofaniu tych pojazdów z rynku i wtedy właśnie ktoś wpadł na pomysł prostej modyfikacji, która wyeliminowałaby dotychczasowe zagrożenie. Zastąpienie przedniego widelca układem kierowniczym podobnym do samochodowego, przy równoczesnym pozostawieniu klasycznej kierownicy motocyklowej, okazało się strzałem w dziesiątkę. Pojazd ochrzczono mianem quad (dosłownie: czworaczek), choć określa się nim przede wszystkim wersje sportowe. Terenówki z napędem 4x4 nazywane są zazwyczaj ATV (z ang. All Terrain Vehicle), czyli wszędołaz lub bardziej dosłownie - pojazd na każdy teren.

Jak większość pomysłów zrodzonych w USA, również idea quadów została przejęta i udoskonalona przez Japończyków. Najwięksi na świecie producenci tych pojazdów to oczywiście wielka czwórka: Yamaha, Kawasaki,, Honda i Suzuki. Kroku próbują im dotrzymywać amerykańskie firmy Polaris i Arctic Cat oraz australijski Bombardier. Oferta tych marek obejmuje w sumie 73 typy quadów.

Do Polski pierwsze czterokołowce trafiły w początkach lat 90. Sprowadzały je osoby prywatne wracające ze Stanów Zjednoczonych. Do oficjalnej sieci sprzedaży jako pierwsza wprowadziła quady firma Suzuki - był to rok 1994. Pierwotnie oferta obejmowała tylko dziecinne modele LT80, ale okazało się, że bardziej niż dzieci, quadami zainteresowali się ich tatusiowie. Tak to się zaczęło. Na początku posiadaczy quadów było raptem kilkunastu i każdy dysponował innym typem pojazdu. Różniły się wielkością, mocą, rodzajem napędu, ale i tak nie przeszkadzało to organizować amatorskich rajdów i zawodów na torach motocrossowych. To było coś nowego i ludziom bardzo się podobało.

Na czym polega wyjątkowość quadów? Zbliżona do samochodowej konstrukcja podwozia zapewnia większy niż w motorze komfort i stabilność w terenie, są też zdecydowanie łatwiejsze w prowadzeniu i do opanowania najważniejszych zasad wystarczy kilka przejażdżek. Praktycznie wszystkie quady są w stanie pokonywać pochyłości o kącie do 45 stopni, zarówno przy jeździe na wprost, jak i po zboczu wzniesienia; radzą sobie też z wodą do głębokości 1 m. Najważniejszą zasadą jest umiejętne balansowanie ciałem, a konkretnie jego środkiem ciężkości. Oznacza to, że np. przy ostrym skręcie w lewo nie wystarczy samo przechylenie tułowia, ale konieczne jest przerzucenie całego ciała na lewą stronę i dociążenie pojazdu (prawie jak podczas sterowania żaglówką). Z kolei przy pokonywaniu stromych wzniesień, jadąc pod górę przesuwamy się maksymalnie do przodu, siadając nawet na baku, natomiast zjeżdżając, odsuwamy się do tyłu. Wyczucie pojazdu oraz trzymanie się wymienionych wyżej zasad oczywiście nie uczyni od razu z nikogo mistrza, ale wystarczy do bezpiecznego podróżowania.

Quady nie muszą oczywiście służyć tylko do uprawiania sportu i turystycznych szaleństw. W polskim prawie o ruchu drogowym istnieje kategoria L5, obejmująca motocykle 3-kołowe, ale rozszerzona na pojazdy 4-kołowe, tzw. kwadrycykle. Quady spełniające te wymagania są rejestrowane jako motocykle, a pozostałe, mające napęd przekazywany poprzez wał, a nie łańcuch, rejestrowane są jako mikrociągniki rolnicze. W pierwszym przypadku konieczne jest oczywiście prawo jazdy kategorii A, w drugim wystarczy jakiekolwiek.

Jak by tu sobie pojeździć?

Szaleństwo posiadania terenowych „czterokółek” nie rozprzestrzeniło się jeszcze w Polsce. Podstawową przeszkodą są oczywiście ceny tych wszędobylskich pojazdów, powodujące, niestety, że wciąż są to zabawki tylko dla ludzi zamożnych. Wysokość cen wraz z utrzymaniem, serwisem itd., powodują, że wypożyczenie jest czasami jedyną metodą obcowania z tymi pojazdami. Na chwilę obecną wypożyczający to już nie tylko duże firmy organizujące imprezy integracyjne z wykorzystaniem quadów, ale coraz częściej są to osoby prywatne bądź grupki znajomych chcących poczuć przypływ adrenaliny i wiatr we włosach.